รายการข้อมูลสามมิติ

ใบเสมา ใบที่ 5 ภาพภูริทัตชาดก

ทัตตะเป็นนาคที่มีปฏิภาณเฉลียวฉลาดจนได้สมญานามว่า “ภูริทัต” ภูริทัตได้บำเพ็ญเพียรต่างๆ ด้วยการรักษาอุโบสถศีล เพื่อที่จะได้ไปเกิดบนเทวโลก ภูริทัตได้ขึ้นมาบำเพ็ญศีลอยู่บนเมืองมนุษย์ตลอดราตรีที่ริมฝั่งแม่น้ำยมนาโดยแปลงร่างเป็นนาค ต่อมาพราหมณ์ผู้หนึ่งมีมนตร์บทหนึ่งชื่อ “อาลัมพายน์” ได้มาจับภูริทัตไปโดยการร่ายมนตร์แล้วกรอกยาเพื่อล้างพิษนาค หลังจากนั้นได้เดินทางเข้าไปในเมืองบังคับให้ภูริทัตแสดงท่าทางต่างๆ ให้ประชาชนชม ตลอดจนถวายพระเจ้าพาราณสีทอดพระเนตรด้วย ต่อมานาคซึ่งเป็นพี่น้องของภูริทัตได้ตามมาช่วยเหลือจนภูริทัตปลอดภัยและได้รักษาศีลอยู่จนตลอดชีวิต

        ภาพสลักบนใบเสมาแผ่นนี้แสดงภาพเหตุการณ์ตอนที่พราหมณ์อาลัมพายน์ (ซึ่งอยู่ตอนล่างของภาพ) กำลังจะจับ ตัวนาคภูริทัต โดยแสดงเป็นภาพนาคซึ่งนอนขดตัวอยู่บนจอมปลวก สิ่งสำคัญของใบเสมาแผ่นนี้คือ การจารึกข้อความลงบน ใบเสมาจำนวน 2 จุดฯ แรกอยู่บริเวณใต้ภาพลำตัวนาค อีกจุดหนึ่งอยู่อีกด้านของใบเสมา สำหรับจารึกจุดแรกเส้นอักษรลบเลือนมาก ส่วนจารึกที่อยู่อีกด้านของใบเสมานั้นเป็น อักษรหลังปัลลวะ ภาษามอญโบราณมีใจความว่า ชนทั้งหลายผู้ไปแล้วพึงรักษาคำสอนของพระศรีศากยเยศวรราชจอมมุนี ........ ผู้ประเสริฐและสง่างาม” เป็นข้อความที่เกี่ยวกับพระพุทธศาสนา จารึกหลักนี้มีอายุอยู่ในราวพุทธศตวรรษที่ 14